انسان از نگاه قرآن  گزیده جلسه هشتم

انسان از نگاه قرآن
گزیده جلسه هشتم

🔸شک، یکی از موارد افراط در حکمت است که بر دو نوع است:
۱. شک ابتدایی: تردیدی است که استدلال در آن نیست و هیچ اعتباری ندارد. این شک ویرانگر است.
۲. شک علمی: شخصی در مواجهه با یک امر مجهول مترصد می‌شود که آن را کشف کند و به آن علم پیدا کند، اما ضعف استدلال باعث می‌شود که نتواند به جواب قطعی برسد. این شک مانعی ندارد و سازنده است.

🔸 درباره‌ی جهل مرکب فرمایشی از حضرت عیسی(ع) است که می‌فرماید: من از درمان بیماری پیسی و بیماری لالی عاجز نیستم ولی آدم نادان را نمی‌توانم درمان کنم.
در فلسفه می‌گویند کسی‌که دچار جهل مرکب است نادان است؛ زیرا نمی‌داند که نمی‌داند و خودش را بی‌نیاز از یادگیری می‌داند؛ لذا هیچ‌گاه به دنبال حق نمی‌رود.

▪️پذیرش یا رد یک حرف بدون دلیل، خلاف فطرت انسان است.

🔸هم از دیدگاه قرآن و هم فلسفه، انسان موجودی است که دارای دو ساحت: جسم و روح است.
جسم مادیت است و روح حقیقتی که به جسم اصافه شده است.
ما از دیدگاه قرآن درباره‌ی انسان صحبت می‌کنیم که فرمود: ثمّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ ، سپس او را با آفرینشی دیگر پدید آوردیم.
یعنی چیز دیگری را به او اضافه کردیم. ما درباره‌ی این حقیقت صحبت می‌کنیم.

💢 حاکمیت عقل
در جلسات قبل گفتیم که خداوند سه قوه در نهاد انسان قرار داده که وقتی به حد تعادل برسند، انسان قائم به قسط می‌شود.
این سه قوه زمانی در نقطه‌ی اعتدال قرار می‌گیرند که تحت حاکمیت عقل قرار بگیرند. عقل همه‌ی حقیقت انسان است و مسئله حسابرسی در قیامت براساس عقل است.

▪️در احادیث از عقل، بعنوان بنیان و اساس انسان سخن گفته‌اند.

▪️فردی نزد امام صادق(ع) درباره‌ی عبادت شایسته‌ی یکی از مردم صحبت کرد. حضرت پرسیدند: عقلش چطور است؟ جزای قیامت براساس کیفیت عقل است.

💢 روایتی از امام صادق(ع) است بنام جُنود عقل و جهل؛ هفتاد و پنج خصوصیت برای عقل بیان فرمودند که از مهم‌ترین نسخه‌های سلوک انسان است.

▪️عبدالله بن سنان خدمت امام صادق(ع) گفت: ملک برتر است یا فرزندان آدم؟ حضرت به نقل از حضرت امیر(ع) فرمودند: خداوند خمیر مایه‌ی ملک را عقل محض قرار داد و هیچ عنصری از نفس در آن نگذاشت، حیوانات را فقط مبتنی بر نفس خلق کرد و عقلی در آن‌ها قرار نداد، اما در فرزندان انسان هم نفس و هم عقل قرار داده است. هر انسانی که نفس او تحت حکومت عقل قرار گیرد، از ملک بالاتر است و کسی‌که نفسش بر قوای بدن حاکم باشد، از حیوانات هم پایین‌تر است.

▪️در فرمایش دیگری حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: خداوند به ملک فقط عقل داده و شهوت و غضب نداده است و به حیوانات فقط شهوت و غضب را داده است. شرافت انسان اینست که خداوند همه را به او داده است.
اگر غضب و شهوت مطیع عقل شدند، از ملائک بالاتر است، زیرا به مرتبه‌ی ملک می‌رسد در حالی‌که منازع دارد.

⭕️ مرحله‌ای از مراتب انسان هست که به پایین‌تر از مرتبه‌ی حیوانات سقوط می‌کند.
در سوره اعراف آیه ۱۷۹ فرمود: آن‌‌ها مانند حیوانات گمراهند، بلکه گمراه‌تر از حیوانات.
چرا که گمراهی حیوانات در نرسیدن به مطلوب، بخاطر اینست ‌که عقل ندارند، ولی گمراه‌تر بودن انسان به این جهت است که عقل دارد اما آن را تحت حاکمیت شهوت و غضب قرار داده‌ است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
استاد سیدمحمدباقر علوی تهرانی
جلسه ۸ | شبـهای ماه مبارک رمضان
مسجد حضرت امیر علیه السلام
موضوع: انسان از نگاه قرآن

@Fares_ir