انسان از نگاه قرآن  گزیده جلسه پنجم

انسان از نگاه قرآن
گزیده جلسه پنجم

✅ خداوند در سوره‌ی نساء آیه‌ی ۱۳۵ می‌فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید، قائم به قسط باشید. (بصورت خودخواسته و خودجوش)

🔹دو نکته درباره این آیه عرض می‌کنم:
۱. خطاب آیه، مؤمنون است یعنی اهل ایمان، نه ناس و نه بنی‌آدم.
خطاب عمومی نیست، یعنی هر کسی نمی‌تواند قائم به قسط باشد و از هر کسی هم آن را نمی‌خواهیم‌.
۲. كُونُوا، فعل امر و جمع است. فعل امر در ادبیات عرب، ظهور در وجوب دارد. یعنی حتما قائم به قسط باشید؛ نه این‌که شایسته است. بلکه بایسته است.

💠 در جلسات قبل گفتیم انسان دو نوع فعالیت التذاذی و تدبیری دارد و برای این‌که این دو در انسان شکل بگیرد، خداوند چهار قوه را در انسان قرار داده است:

▫️۱. قوه‌ی شهویه (بهیمیه): منشأ فعالیت‌هایی می‌شود که در زندگی منافع را جذب می‌کند.

▫️۲. قوه‌ی غضبیه (سبعیه): عامل دفع ضرر است و هر ضرری که در زندگی دفع می‌شود بواسطه‌ی این قوه است.
این دو قوه، هر دو موجب بقاء انسان هستند.

▫️۳. قوه‌ی عاقله: ضامن کشف و اکتشاف در خلقت است.
همه از این قوه استفاده نمی‌کنند. قوه‌ی عاقله زمانی پویا می‌شود که استفاده شود. هر چه مجرب‌تر شود پخته‌تر می‌شود. باید یاد بگیریم که چطور از آن استفاده کنیم.

👈 این قوه به ما دو ویژگی می‌دهد:
الف) با طرح سؤالاتی به ما می‌گوید که ما در نظام هستی با چه چیزهایی سر و کار داریم؟ مثلا با مفهوم وجود سر و کار داریم. یعنی هر چیزی‌که وجود دارد و هست. نظام هستی، یعنی نظام بودن. آیا این نظام، فقط شامل مادیات می‌‌شود؟ تعریف ماده چیست؟ و امثال
پاسخ به این سؤالات در حوزه‌ی عقل نظری است و به ما جهان‌بینی می‌دهد.
ب) کشف دیگری هم در حوزه عمل وجود دارد. شما به این نتیجه رسیدید که باید به سعادت برسید. حالا از شما سؤال می‌کند: سعادت چیست؟ با چه برنامه‌ای می‌شود به سعادت رسید؟ چه کارهایی را باید انجام داد و چه کارهایی را نباید انجام داد؟ یعنی بایدها و نبایدها.
پاسخ به این سؤالات در حوزه‌ی عقل عملی است و به آن ایدئولوژی می‌گویند.

▫️۴. قوه‌ی واهمه: شباهت‌هایی به قوه‌ی عاقله دارد. هرچه درباره قوه‌ی عاقله گفتیم درباره این قوه هم هست با چند خط توضیح اضافه که بماند.

❇️ قسط، یعنی بودن در حد و مرز اعتدال.
وقتی بحث اعتدال مطرح می‌شود، خود به خود حد تفریط و حد افراط هم مطرح می‌شود.
در هریک از چهار قوه‌ای که ذکر کردیم، یک حد افراط داریم و یک حد تفریط. حد وسط این دو، اعتدال است که در جلسه بعد در این باره سخن خواهیم گفت.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
استاد سیدمحمدباقر علوی تهرانی
جلسه ۵ | شبـهای ماه مبارک رمضان
مسجد حضرت امیر علیه السلام
موضوع: انسان از نگاه قرآن

@Fares_ir