🔸 تعصُّب ،مانع پذیرش حق 😭

بسم الله الرحمن الرحیم

🌷آذر ۱۴۰۱ شمسی

🔸 تعصُّب ،مانع پذیرش حق 😭

🌸🍃وإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا.

🌺🍃و من هر بار كه آنان را دعوت كردم تا ايشان را بيامرزى انگشتانشان را در گوشهايشان كردند و رداى خويشتن بر سر كشيدند و اصرار ورزيدند و هر چه بيشتر بر كبر خود افزودند.(۱)

🔥تعصب یک باور یا رفتار است که با حرارت بی‌چون و چرا، به ویژه برای اهداف سیاسی یا دینی یا در برخی موارد ورزشی، یا با شور و شوق وسواسی برای تفریح یا سرگرمی انجام شود.

فیلسوف جرج سانتایانا تعصب را اینچنین تعریف کرده‌است :
«تلاش خود را مضاعف کردن وقتی هدف را فراموش کرده‌اید».
به باور وینستون چرچیل، «متعصب کسی است که نمی‌تواند نظر خود را تغییر دهد یا موضوع را عوض کند».

با هر دو تعریف، متعصب، استانداردهای بسیار سخت و سفت و آستانه تحمل پایین برای آرا و نظرهای مخالف دارد.(۲)

💢بدیهی است که وابستگی های غیر منطقی نسبت به شخص یا عقیده و یا چیزی، انسان را به لجاجت و تقلید کورکورانه نسبت به آن وادار می کند. و سرچشمه ی بسیاری از کشمکش ها و جنگ ها و خونریزی ها و اختلافات مستمر است.

⛔️ریشه های تعصب

💢تعصب مذموم، نتیجه اش لجاجت و تقلیدِ کورکورانه است و از اموری سرچشمه می گیرد :

☄️۱ – حبِّ ذات و علاقه شدید به نیاکان؛ حبِّ ذاتِ افراطی سبب می شود که انسان نسبت به هر چیزی که به او ارتباط و پیوند دارد دلباختگی و دلدادگی نشان دهد،
از جمله نسبت به پدر و نیاکان و آیین و رسوم آن ها.
این وابستگی شدید، عامل انتقال بسیاری از خرافات و زشتی ها به بهانه ی حفظ آداب و سنن، از نسلی به نسل دیگر می باشد،
و حجابی در برابر معرفت و شناخت حق است.
دفاع و طرفداری شدید از قوم و قبیله گاه به جایی می رسد که بدترین افراد قبیله و زشت ترین آداب و سننِ آن ها در نظر افراد متعصب بسیار زیبا جلوه می کند.
در حالی که بهترین افراد قبایل دیگر و عالی ترین آداب و سُنن آن ها در نظر آن ها زشت و بی معنی است. !

☄️۲ – پایین بودن سطح فکر و فرهنگ؛ هرقدر سطح فکر مردم کوتاه تر و فرهنگ آن ها ضعیف تر باشد، تعصب های جاهلانه و لجوجانه و تقلیدهای کورکورانه در میان آن ها بیشتر است،
به عکس هر قدر سطح فکر بالاتر رود و فرهنگ کامل تر شود توجّه او به منطق و استدلال و نفی تعصب و لجاجت و جانشین ساختن تحقیق به جای تقلید کورکورانه بیشتر می شود.

☄️۳- شخصیت زدگی عامل دیگری برای تعصب و تقلید کورکورانه است؛
گاه شخصی در نظر انسان، چنان قداست پیدا می کند که گفتار و رفتار او از دایره ی نقد خارج می شود.
هر چند از نظر علمی و اخلاقی در سطحِ پایینی قرار داشته باشد و همین امر سبب می شود که عدّه ای چشم و گوش بسته به دنبال او بیفتند و به خاطر او جان و مال خود را از دست بدهند، بی آنکه در محتوای سخنان و رفتار او کمترین اندیشه کنند. !(۳)

🌙🌹شهید مطهری (ره) :
در عُرف شایع است که می گویند حقیقت تلخ است؛
اما اگر در انسان میل به حقیقت آفریده شده، چرا باید حقیقت تلخ باشد ؟

در جواب باید گفت :
هیچ چیز ذاتاً تلخ یا شیرین نیست بلکه این ذهن ما است که با توجه به ساختمان و مزاج روحی و جسمی ما، تلخی و شیرینی را ایجاد می کند.
عسل برای آدمی سالم شیرین است و ممکن است برای مریض تلخ و ناگوار باشد.

این که می گویند :
در انسان میل به حقیقت وجود دارد، برای روحیه ی سالم و بی‌غرض گفته اند؛
اما حقیقت برای روحیه ی بیمار تلخ و نامطلوب است تا حدّی که از خدا می خواهد که اگر فلان چیز حق است مرا بمیران تا با آن مواجه نشوم. !(۴)

❤️علی علیه السلام می فرماید :

💚اسلام تسلیم است.
یعنی تعصّب و عناد نداشتن با حقیقت.(۵)

پس تنها به حقیقت طلبی اهمیت داد حال آن حقیقت و علم و حکمت هر کجا و هر کسی باشد فرقی نمی کند این روحیه حقیقت طلبی و کنار گذاشتن تعصب در پذیرفتن مهمترین علت ترقی و مسلمانان در قرون اولیه اسلام بود.

💚از نیایش های امام سجاد علیه السلام است که می فرماید :
💛پروردگارا از حميّت های جاهلانه و عصبيت های ناهنجار كه حرمت انسانيت پاس ندارد و به حريم اجتماع پای تعدی وتجاوز بگذارد، به ذات اقدس تو پناه می برم.(۶)

⚘ای گرفتار تعصب مانده
⚘دائما در بغض و در حب مانده
⚘گر تو لاف از عقل و از لب می‌زنی
⚘پس چرا دم در تعصب می‌زنی(۷)

📚منابع :

۱)سوره نوح، آیه ۷، ترجمه فولادوند
۲)ویکی پدیای انگلیسی
۳)چه بگوییم؟، ۱۱۴ موضوع، محمد رحمتی شهرضا، ج ۱، ص ۲۶۴
۴)حکمت ها و اندرزها، ص ۲۵۰
۵)نهج البلاغه، حکمت ۱۵۳
۶)صحیفه سجادیه، ترجمه دکتر جواد فاضل
۷) گنجور، عطار «منطق الطیر» در تعصُّب گوید
سخت گیری و تعصب ،خامی است
تا جنینی، کار خون آشامی است

🌷

@jalasate_ostad