هماهنگ‌سازی میان ظاهر و تأویل

هماهنگ‌سازی میان ظاهر و تأویل

🌙 (http://custom-emoji://5832355740160888483?1196) به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان، رسانه‌ی KHAMENEI.IR در سلسله یادداشت‌های کوتاهی، با عنوان «تفسیر امین» سی ویژگی ممتاز تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را تبیین می‌کند.

📣 (http://custom-emoji://5830241228976820281?1197) در هفدهمین شماره از این مجموعه، دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره ایجاد هماهنگی و تناسب میان تفسیر ظاهر آیه با تأویل آیه تبیین شده است.

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?1198) همان‌طور که گفته شد، از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، اغلب روایات تفسیری جنبه تأویل دارند. یکی از ویژگی‌های تفسیری ایشان در مواجهه صحیح با این روایات، تلاش برای «هماهنگ‌سازی میان تأویل آیه و ظاهر آن» است. ایشان معتقدند: «تأویل را به هر معنایى که گرفتیم ناگزیر باید با آن ظاهر آیه و با آن مضمونى که در آیه هست، مناسبت داشته باشد. اگر مصداقِ آن است یا اگر بیانِ نظیر آن است… باید یک مناسبتى با ظاهر آیه داشته باشد، بدون مناسبت نمیشود.» (غناء و موسیقی، ص۴۶)

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?1199) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تفسیر عبارت «وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ اَلزُّورِ» (سوره حج، بخشی از آیه ۳۰) به این مسئله می‌پردازند که در روایات، تعبیر «قول زور» به «غناء و آوازخوانی» تفسیر شده است. این در حالی است که آیه مذکور درباره اعمال حج و گفتار باطل جاهلان در هنگام طواف کعبه است. حال این سؤال پیش می‌آید که چه تناسبی بین تأویل آیه (غناء و آوازخوانی) و ظاهر آیه (گفتار باطل هنگام اعمال حج) وجود دارد؟ این مبنای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای کمک می‌کند تا آیه مذکور را دقیق‌تر تفسیر کنیم و از آنجا که این آیه از آیات الاحکام است، طبیعتاً در استنباط حکم شرعی نیز کمک بزرگی می‌کند.

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?1200) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای واژه «قول» را در این آیه به معنای «گفتار» نمی‌دانند؛ بلکه آن را به معنای «هر کاری» و «هر چیزی» تفسیر می‌کنند. بنابراین، منظور از «قول زور» به معنای «هر کار باطل» است. حال آن کار باطل می‌تواند از جنس «قول و گفتار» باشد یا از جنس «فعل و رفتار».

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?1201) ممکن است کسی سؤال کند که چرا باید «قول» را به معنای «هر کاری» بدانیم؟ پاسخ این است که اگر «قول زور» را به معنای «گفتار باطل» بپنداریم، هیچ تناسبی با «آوازه‌خوانی» ندارد؛ زیرا آوازه‌خوانی اساساً «گفتار» نیست، بلکه «رفتار» است. بنابراین، آنچه در این آیه مهم است، خود واژه «زور» (باطل بودن) است و واژه «قول» به عنوان یک مصداق بیان شده است که یکی از مصادیق آن «گفتار باطل هنگام اعمال حج» و دیگری «غناء و آوازه‌خوانی» است که در روایات به عنوان تأویل آیه (یعنی مصداق آیه) بیان شده است.

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?1202) با این تفسیر، ظاهر آیه با تأویل آن تناسب و هماهنگی پیدا می‌کند. منظور آیه این است که از هر کار «باطلی» اجتناب کنید. حال این کار باطل مصادیق مختلفی دارد که یکی از آن مصادیق را خود آیه بیان کرده است (یعنی گفتار باطل هنگام اعمال حج) و مصداق دیگرش را روایات ذکر کرده‌اند (یعنی غناء و آوازه‌خوانی). (غناء و موسیقی، ص ۴۷)

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?1203) ایشان در نقد دیدگاه مفسرانی که «قول زور» را از جنس «گفتار باطل» می‌دانند، می‌فرمایند: «اگر ما این‌طور بخواهیم آیه را معنا کنیم، معنایش این است که این تأویلى که انجام گرفته است، بکلّى با آن ظهر الآیه بى‌ارتباط باشد. ظهر الآیه درباره‌ى قول زور است که مربوط به مسائل حج است، امّا باطنى که بیان میکنند، غناء است، آوازه‌خوانى است، اینها چه ارتباطى با همدیگر دارد؟ پس باید دید مناسبت بین قول زور و غناء چیست‌؟ چطور چنین تأویلى انجام گرفته است‌؟ یک مناسبتى باید وجود داشته باشد.» (غناء و موسیقی، ص۴۷)

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?1204) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با توجه به این مبنای خود می‌فرمایند: «اگرچه در آیه‌ى شریفه، قول زور را واجب‌الاجتناب میداند، لکن بدون شک، قول خصوصیتى ندارد… از این آیه میشود این را فهمید که آنچه واجب‌الاجتناب است، خصوص قول زور نیست بلکه کلّ امرٍ زورٍ – چه قول باشد، چه فعل باشد – به هر نحوى که باشد، مورد توجّه است. وقتى میگویند حرف باطل نزن، پیدا است که حرف بودن مورد نظر نیست، آنچه مورد نظر است، آنچه ملاک واقعى نهى است، باطل بودن است.» (غناء و موسیقی، ص۵۱)

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?1205) با این تفسیر، حکم شرعی غناء نیز مشخص می‌شود. «براى اینکه آن تأویل با تنزیل متناسب باشد، باید جهت بطلان در غناء ملحوظ باشد… به‌هرحال، وقتى‌که رشحه‌اى از رشحات باطل در غناء وجود داشت – یا در کیفیت آن یا در مضمون آن – میشود مصداق آیه‌ى شریفه.» (غناء و موسیقی، ص۵۳)

🎤 (http://custom-emoji://5850685410744733766?1206) #تحلیل_و_تبیین | #بهار_معنویت

💻 (http://>\custom-emoji://6037338835388469605?1207) (http://%3E)Farsi.Khamenei.ir